Çanakkale Boğazı’nın Derinliklerinde - Hatice Hürmüz Başarın - Galata Yayıncılık

Çanakkale Savaşları sırasında, Avustralya denizaltısı AE2’nin oynadığı önemli rol Avustralya’da bile az bilinen tarihi bir gerçektir. AE2’yi Marmara Denizi’nde yakalayan Sultanhisar torpido botunun öyküsü de Türkiye’de fazla bilinmez. 25 Nisan 1915’te Anzak birlikleri Arıburnu’na çıkartma yaptıkları sırada, AE2 Çanakkale Boğazı’nı geçmeyi başardı. İngiliz ve Fransız donanmalarının 18 Mart’ta Çanakkale’yi geçme girişimleri onlar için felaketle sonuçlanmıştı. Türk torpido gemisi Sultanhisar tarafından Marmara Denizi’nde yakalanınca, AE2’nin ‘yok etme ya da engelleme amacıyla etrafa saldırma’ misyonu son buldu. Denizaltısı top ateşiyle hasara uğrayan kaptan Stoker, AE2’yi batırdı ve mürettebatı Sultanhisar’ın kaptanı Ali Rıza tarafından kurtarıldı. Çanakkale Boğazı’nın Derinliklerinde, AE2’nin hikâyesini hem Avustralya hem de Türk bakış açısından anlatmakta ve her iki kaptanın anılarına yer vermektedir. Askeri kitaplarda bile bir savaştaki iki hasmın görüşlerini bir arada bulmak nadir rastlanan bir durumdur. AE2 Denizaltısı 1998’e kadar denizin dibinde keşfedilmeyi bekledi. Yapılan keşif, Avustralya’nın Çanakkale Savaşları’na ait en büyük ve önemli tarihi eseri sıfatını da AE2’ye kazandırdı. AE2’yi gelecekte nelerin beklediği önümüzdeki yıllar içinde belli olacak ve bu kitap onun gelecekteki hikâyesine büyük bir katkı sağlayacaktır.